به طور قطع در مقالات گذشته با تعریف مالیات و انواع آن آشنا شده اید. اگر بخواهیم یک تعریف کلی از مالیات را خدمت شما عزیزان ارائه دهیم، باید اشاره نماییم که مالیات یک هزینه خاص است که افراد جامعه (در هر کشور) آن را به دولت پرداخت می کنند تا بدین ترتیب دولت بتواند هزینه های عمومی یک جامعه را تامین نماید. یکی دیگر از تعاریف خاص در خصوص مالیات در کشور ایران تعریفی است که سازمان همکاری و توسعه اقتصادی ارائه کرده است. این تعریف بدین صورت است که مالیات، یک نوع هزینه الزامی و بلاعوض که به اشخاص، موسسات، دارایی ها و سایر کسب و کارها و ... تعلق خواهد گرفت.
زمانی که سخن از انواع مالیات در ایران به میان می آید، این موضوع برای افراد کمی گیج کننده است. در واقع زمانی که حرف از مالیات می شود، بیشتر افراد گمان می کنند که مالیات همان 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده است که امروزه از طرق مختلفی دریافت می شود. در صورتی که مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات است و به نوعی تنها مالیاتی نیست که شما به دولت پرداخت می نمایید. بنابراین در این مقاله قصد داریم تا به بررسی موضوع انواع مالیات در ایران به چند دسته تقسیم می شود؟ بپردازیم و اطلاعاتی را در این خصوص در اختیار شما قرار دهیم؛ بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
مالیات چیست؟
پیش از آن که به بررسی انواع مالیات در ایران و تقسیم بندی آن بپردازیم، لازم است که مالیات را برای شما عزیزان تعریف نماییم. به صورت کلی باید بیان کرد که مالیات یک مبحث بسیار گسترده و پیچیده می باشد و محاسبه آن باید به دست متخصصان در زمینه های حسابداری و مدیران مالی انجام شود. در واقع همان گونه در بخش مقدمه این مقاله اذعان داشته ایم، مالیات یک سری هزینه هایی است که مردم یک جامعه به دولت پرداخت می کنند تا دولت بتوانند هزینه های عمومی جامعه را پرداخت کرده و رفاه را برای مردم به ارمغان بیاورد.
مالیات در تمام کشورهای دنیا به صورت های مختلفی وجود دارد. همان گونه که بیان کرده ایم، یکی از جامع ترین و کلی ترین تعریف ها در خصوص انواع مالیات در ایران، تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی است که این سازمان اذعان داشته است مالیات هزینه ای است که مردم یک جامعه باید به صورت الزامی و بلاعوض به دولت ها پرداخت نمایند و این مالیات به اشخاص، موسسات و شرکت ها، دارایی ها و هر نوع کسب و کاری تعلق خواهد گرفت.
اساس و مبنای مالیات چیست؟
ممکن است این سوال برای شما عزیزان به وجود بیاید که چرا باید مالیات را به دولت پرداخت کنیم؟ یا اینکه اساس و مبنای مالیات چیست؟ پشت مالیات چه فلسفه و دلایلی وجود دارد؟ یک موضوع بسیار مهمی که باید بدانید، این است که در خصوص دلیل انواع مالیات و فلسفه پرداخت آن باید اشاره کنیم دلیل اخذ مالیات در هر کشور و فلسفه پرداخت آن در هر کشور دنیا متفاوت خواهد بود. نحوه دریافت مالیات توسط حکومت ها و نرخ آن در هر کشور دنیا مشخص می کند که چرا مالیات دریافت می شود.
اگر بخواهیم دلایل دریافت مالیات یا اساس و مبنای آن را خدمت شما عزیزان شرح دهیم، بهتر است که یک مثال برای شما عنوان کنیم. به نظر شما دلایل و علت دریافت مالیات در کشوری که قوانین آن بر روی دریافت مالیات سنگین از ثروتمندان تمرکز کرده با علت دریافت مالیات در کشوری که به طور یکسان از همه مردم مالیات دریافت می کند یکسان است؟ قطعا پاسخ این سوال منفی خواهد بود. همچنین باید بیان شود که مصرف مالیات در محل های مختلف می تواند در علت دریافت آن و فلسفه دریافت مالیات تاثیر بسزایی داشته باشد. در واقع مبنا و اساس مالیات در هر کشوری که بیشتر مالیات دریافتی را در زمینه نظامی صرف می کند با مبنا و اساس مالیات در کشوری که مالیات را صرف کارها و طرح های عمرانی و آبادانی یک کشور می کند، زمین تا آسمان متفاوت است.
انواع مالیات در ایران به چند دسته تقسیم می شود؟
حال نوبت آن است که به موضوع اصلی این مقاله یعنی انواع مالیات در ایران بپردازیم. به صورت کلی قوانین هر کشور با یک دیگر متفاوت است و همچنین انواع مالیات و نحوه دریافت و پرداخت آن نیز متفاوت خواهد بود. در کشور ایران بر اساس قوانین مالیاتی که وضع شده است، مالیات به دو نوع کلی تقسیم بندی می شود که در زیر به آن اشاره کرده ایم:
1) مالیات مستقیم
یکی از انواع مالیات در ایران، مالیات مستقیم است که به درآمد و دارایی های افراد تعلق خواهد گرفت. بر اساس قوانین وضع شده قانون مالیات های مستقیم، همه افرادی که در ایران ساکن هستند باید این مالیات را پرداخت نمایند (اگر مشمول این مالیات مستقیم قرار گرفته باشند). بعلاوه تمامی افرادی که در ایران ساکن نمی باشند اما دارای اموال و دارایی در ایران هستند، مشمول این قانون مالیات مستقیم خواهند بود و باید آن را به دولت پرداخت نمایند.
2) مالیات غیر مستقیم
یکی دیگر از انواع مالیات در ایران، مالیات غیر مستقیم است و همان گونه که از نام آن مشخص است، به صورت غیر مستقیم از افراد دریافت خواهد شد. به عنوان مثال می توان اشاره داشت، مالیاتی که بر روی کالاهای مصرفی قرار دارد، توسط خریداران کالا، به دولت پرداخت خواهد شد.
دسته بندی جزئی تر انواع مالیات در ایران:
همان گونه که اشاره کرده ایم، مالیات در ایران به دو دسته مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم تقسیم بندی می شود؛ اما هر کدام از این انواع مالیات در ایران، خود به دسته ها و بخش های مختلف دیگری نیز تقسیم بندی خواهند شد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:
انواع مالیات مستقیم
به صورت کلی مالیات مستقیم مالیاتی است که بر در آمد و دارایی های اشخاص و افراد یک جامعه تعلق می گیرد. مالیات مستقیم خود به موارد کلی دیگری تقسیم بندی خواهد شد که در زیر به آن ها اشاره می نماییم:
مالیات بر دارایی
به صورت کلی یکی از انواع مالیات مستقیم، مالیات بر دارایی است که به افرادی تعلق می گیرد که دارای دارایی و اموال باشند. خود مالیات بر دارایی به دو نوع تقسیم بندی می شود که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
مالیات بر ارث
بر تمامی اموالی که به ارث رسیده باشد از جمله خانه، مغازه، زمین، خودرو، اموال منقول و غیر منقول در داخل و خارج از ایران، مالیات بر ارث تعلق می گیرد.
مالیات بر حق تمبر
مالیات بر حق تمبر در واقع مبلغ تمبرهای الصاق یا باطل شده‌ای است که بر اسناد و مدارک نصب شده است و باید پرداخت شود.
مالیات بر درآمد
مالیات بر در آمد، یکی دیگر از انواع مالیات مستقیم است که به درآمد اشخاص و شرکت ها بستگی داشته و همان گونه که از نام آن مشخص است، بر در امدها مشمول خواهند شد. به صورت کلی بر اساس قوانین وضع شده در مالیات بر در آمد، افراد باید در ازای هر منبع درآمدی که دارند، مالیاتی را تحت عنوان مالیات بر در آمد به دولت پرداخت کنند. برای برآورد مالیات اشخاص و شرکت‌ها، باید میزان سود و زیان آن‌ها را وارد اظهارنامه مالیاتی کنید و سپس آن را به سازمان مالیاتی تحویل دهید. خود مالیات بر در آمد به انواع و دسته های دیگری تقسیم بندی می شود که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت:
مالیات بر درآمد املاک
زمانی که ملکی را اجاره می‌دهید یا نقل و انتقالی انجام می‌دهید، نسبت به میزان اجاره بها و فروش ملک، باید مالیاتی را به دولت پرداخت کنید. این مالیات تحت عنوان مالیات بر درآمد املاک شناخته می شود و جزء انواع مالیات مستقیم است.
مالیات بر درآمد کشاورزی
مشاغلی مثل کشاورزی، دامداری، پرورش ماهی و پرورش زنبور از جمله مشاغل مشمول مالیات هستند اما در ایران هنوز مالیاتی برای آن‌ها در نظر گرفته نشده است و ممکن است در آینده این مالیات نیز برای کشاورزان و دامپروران در نظر گرفته شود.
مالیات بر درآمد حقوق
مالیات بر درآمد حقوق بر عهده کارفرما است اما مبلغ آن از حقوق کارکنان، پرسنل یک شرکت یا یک سازمان نیز کسر خواهد شد. این مالیات پیچیدگی های خود را دارد و در سازمان ها باید تحت نظر مدیران مالی محاسبه و پرداخت گردد.
مالیات بر درآمد مشاغل
مالیات بر درآمد مشاغل را اشخاص حقیقی، با درآمد خود می‌پردازند؛ به‌عنوان مثال یک فروشنده پس از فروش کالا، مالیات آن را به دولت می پردازد.
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
فعالیت هایی که توسط شرکت های حقوقی انجام می شود، مشمول مالیات هستند. این نوع با مالیات با توجه به درآمدهای شرکت یا موسسه، محاسبه و پرداخت خواهد شد.
مالیات بر درآمد اتفاقی
درآمد اتفاقی به درآمدهایی مانند برنده شدن جایزه یا اموال بخشیده شده اطلاق خواهد شد. این درآمد نیز طبق قانون، مشمول مالیات بوده و افراد موظف اند آن را به دولت پرداخت نمایند.
انواع مالیات غیر مستقیم
همان گونه که در بخش های قبل اذعان داشته ایم، مالیات غیر مستقیم همان طور که از نامش پیدا است، به‌طور مستقیم دریافت نخواهد شد. این مالیات متعلق به کالاها و خدمات است. از جمله انواع مالیات غیر مستقیم در کشور ایران به شرح زیر است:
مالیات حقوق و عوارض گمرکی
این مالیات ممکن است با تعرفه های گمرکی در میان شما عزیزان شناخته شود. این مالیات حقوق و عوارض گمرکی بر اساس قیمت و ارزش کالا و ویژگی های فیزیکی مانند حجم و وزن تعیین خواهد شد. برخی از کالاها توسط دولت معاف از پرداخت مالیات گمرکی می شوند. در مجموع مالیات حقوق و عوارض گمرکی به شکل های زیر از افرادی که مشمول به پرداخت این مالیات هستند، دریافت خواهند شد:
- مالیات سود بازرگانی
- مالیات بر حقوق گمرکی
- مالیات واردات اتومبیل
- مالیات حق ثبت سفارش کالا
- مالیات حق ثبت
مالیات غیر مستقیم بر مصرف
مالیات غیر مستقیم بر مصرف، مالیاتی است که دولت برای خرید برخی کالاها تعیین می نماید و کسانی که این کالا ها را بیشتر خریداری می کنند باید مالیات بیشتری نیز به دولت پرداخت کنند. از جمله این کالا ها می توان به بنزین و سیگار اشاره کرد. کالاها و خدماتی که مالیات غیر مستقیم بر مصرف به آن ها تعلق می‌گیرد، شامل موارد زیر خواهد بود:
- مالیات خرید و فروش سیگار
- مالیات خرید و فروش الکل طبی و صنعتی
- مالیات خرید و فروش اتومبیل
- مالیات خرید و فروش نوارهای ضبط صوت و تصویر
- مالیات خرید و فروش خاویار
2) مالیات بر ارزش افزوده
این مالیات غیر مستقیم، مشهور ترین مالیات در میان افراد است. مالیات بر ارزش افزوده طی مراحل تولید، توزیع و واردات به کالا تعلق می گیرد و مصرف کننده باید این مالیات را به دولت پرداخت نماید.
جمع بندی
قوانین مالیاتی در همه کشورهای جهان وجود دارد و تمام افراد جامعه، موظف به پرداخت مالیات هستند. تقسیم بندی انواع مالیات در ایران توسط سازمان امور مالیاتی انجام خواهد گرفت. شایان ذکر است، اشخاصی که این مالیات را به موقع پرداخت نکنند، مشمول جریمه مالیاتی خواهند شد. در این مطلب سعی کردیم تا در خصوص انواع مالیات در ایران، اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم، شما نیز می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت ما مراجعه کرده و با کارشناسان در این خصوص مشورت نمایید.