حسابداری را می توان یکی از پرکاربردترین رشته های تحصیلی معرفی کرد. این رشته در زمینه ها و مشاغل مختلف کاربردهای فراوانی دارد و عدم حضور حسابدار در هر شغلی می تواند پیامد‌های نامناسبی را به دنبال داشته باشد. اما حسابداری در هر شغلی تابع قوانین حاکم بر آن حرفه بوده و بنابراین با وجود یکسان بودن اصول حسابداری لازم است که تفاوت های جزئی آن در زمینه های مختلف در نظر گرفته شود.
یکی از مشاغلی که حسابداری در آن از اهمیت بالایی برخوردار است حرفه طلا فروشی است. حسابداری طلا فروشی قواعد و ریزه کاری های ویژه ای دارد که موجب می‌شود تا یک شاخه ویژه از حسابداری به نام حسابدارای طلا فروشی شکل بگیرد.
صنف طلا فروشان در گذشته با استفاده از روش‌های سنتی و دستی محاسبات مربوط به دارایی های خود را انجام می‌دادند اما رفته رفته و با پیشرفت روش‌های حسابداری این صنف نیز ناگزیر به استفاده از علم حسابداری شده و به منظور تطابق نیازهای موجود با قوانین حسابداری قوانین ویژه ای را برای خود ایجاد کرده که حسابداری طلا فروشی را تشکیل می‌دهد.
تفاوت حسابداری طلا فروشی با دیگر صنوف
در حسابداری اصل بر پایه ثبات دارایی، بدهی و سرمایه است. سود و زیان محاسبه شده و در پایان دوره، سود یا زیان به سرمایه اضافه یا از آن کسر شده و یا در سود و زیان اندوخته ذخیره می شود.در حسابداری طلافروشی، دارایی شناور بر اساس قیمت روز محاسبه می شود و به دلیل معامله پایاپای طلا، حساب بدهکاری و بستانکاری برای اشخاص بدست می آید و آن را نیز به صورت شناور و بر اساس قیمت روز محاسبه می کنند. بنابراین سرمایه در این صنف ثابت نبوده و سرمایه در این صنف بر اساس قیمت روز به صورت شناور محاسبه می شود و این امر باعث می شود صورت سود و زیان حسابداری به صورت شناور در آمده و محاسبه آن بسیار پیچیده و خارج از توان بسیاری از اشخاص باشد.
تقسیم بندی معاملات طلا
معاملات بیرون صنفی
در معاملات بیرون صنفی معامله بین طلا فروشان و افراد جامعه به عنوان خریدار انجام می شود و طلا به عنوان یک کالا در ازای دریافت مبلغی به فروش می‌رسد.
معاملات درون صنفی
در معاملات درون صنفی همانطور که از نام آن مشخص است معامله ببین طلا فروشان انجام می‌شود و طبعاً از روش پایاپای برای این چنین معاملاتی استفاده می‌شود. در این روش اسناد با نام دریافت و پرداخت در حسابداری طلا ثبت می‌شوند. پیچیدگی‌های حسابداری طلا فروشی بیشتر مربوط به این نوع از معاملات بوده و کمی متفاوت با سایر صنوف است.
به این صورت که فرآیند خرید با عنوان دریافت جنس و فرآیند فروش با عنوان پرداخت جنس ثبت می‌شود. در حالی در سایر صنوف از ورود کالا با عنوان فرآیند خرید و خروج کالا با عنوان فروش استفاده می‌شود.
روند تکامل حسابداری طلا فروشی
در همین راستا و در گام اول حسابداری طلا فروشی ها، حسابدار باید شرح دقیقی از میزان وزنی و ریالی دارایی ها اعلام نماید، اطلاعاتی که در مورد موجودی قابل اندازه گیری و مشخص بوده اما ارزش آن با ضرب وزن در شاخص های قیمتی طلا در بازار ایران و جهان به دست می آید.
در قدم های بعدی یک حسابدار باید همواره حساب هایی به روز داشته و این اطلاعات را از عمده ترین خرید و فروش ها تا داد و ستدهایی نظیر مبادلات امانی، به طور کامل در نظر بگیرد. در همین راستا و همچنین عدم شیطنت برخی طلافروشان که با دستکاری فاکتورهای فروش، مبالغی جز آنچه دریافت کرده اند را نمایش می دهند.
اتحادیه طلافروشان برای یکدست شدن نحوه محاسبه قیمت ها و همچنین عدم سوء استفاده یا اشتباه سهوی برخی همکاران فرمولی را تعریف کرده است که همه اعضای صنف موظف به حرکت در مسیر آن هستند . در همین رابطه این مجموعه ها موظفند تا :
مبلغ هر گرم طلا به تاریخ روز × مقدار آن
اجرت ساخت هر گرم طلا × مقدار آن
سود (۷%) و
ارزش افزوده (۹%)
محصولات به فروش رسیده را محاسبه کرده و جمع آن ها را به عنوان مبلغ نهایی از مشتری دریافت کنند .
واحد های اندازه گیری صنف طلا و جواهر
اندازه گیری وزن طلا از دیر باز تاکنون از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. ارزش زیاد طلا موجب شده تا همواره طلا و جواهر فروشان نیازمند واحدهای حساس و دقیق برای محاسبه وزن طلا باشند. در طلافروشی‌ها از واحدهای مختلفی می‌توان برای اندازه گیری جرم طلا استفاده کرد. در این بخش از مقاله با رایج‌ترین واحدهای اندازه گیری طلا آشنا می‌شویم.
واحد اندازه گیری سوت
همانطور که اشاره کردیم طلا فلز گران‌بهایی است که ذره‌ذره آن باارزش است. به همین دلیل برای اندازه‌گیری وزن طلا نیز دقت بسیار بالایی داشت. یکی از واحدهای اندازی گیری طلا سوت می‌باشد که آن را به عنوان کمترین واحد وزنی برای اندازه گیری طلا می‌شناسند. به عبارت دیگر سوت همان واحد میلی گرم است که در صنف طلافروشی سوت نامیده می‌شود. بنابراین هر گرم طلا معادل ۱۰۰۰ سوت است.
واحد اندازه گیری قیراط
قیراط نیز یکی از واحدهای اندازه گیری می‌باشد که در اندازه گیری وزن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی کاربرد دارد. یک قیراط معادل ۲۰۰ سوت می‌باشد که در این صورت یک گرم آن نیز معادل با ۵ قیراط خواهد شد. در جواهر فروشی‌ها به هر ۲۰۰ سوت یک قیراط گفته می‌شود. در واقع استفاده از واحد اندازه گیری قیراط برای خوانایی بهتر و راحتی بیان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
واحد اندازه گیری مثقال
مثقال واحد اندازه گیری مهم می‌باشد که در اندازه گیری وزن طلا نیز استفاده می‌باشد و به انواع مختلفی اعم از مثقال شرعی، مثقال صیرفی و مثقال معمولی تقسیم می‌شود. در علم فقه هر مثقال شرعی برابر با ۳٫۴۵۶ گرم و هر مثقال صیرفی برابر با چهار سوم مثقال شرعی یعنی ۴٫۶۰۸ گرم است. اما به‌طورکلی مثقال را معادل ۴٫۵ گرم یا ۵ گرم نیز در نظر می‌گیرند تا محاسبات را ساده کنند که البته این کار برای کالاهای کم‌ارزش انجام می‌شود. هر مثقال معادل چهار گرم و شصت و هشت سوت می‌باشد. از مثقال همچنین برای اندازه گیری وزن در بیشتر کشورهای اسلامی استفاده می‌شود.
چند نکته مهم برای حسابداری طلا فروشی
در حسابداری طلا انتخاب نرم افزاری که بتواند پاسخگوی نیازهای طلا فروشها باشد خیلی مهم است و نرم افزارهای زیادی در این زمینه وجود دارد مثل ته حساب، فراز، زرین و مسیح و….
طلافروش ها برای سرعت، دقت، کمیت، کیفیت، مدیریت زمان و انجام کارهای دارایی نیاز به حسابدار دارد.
در طلا فروشی ها از دو واژه گرم و سوت استفاده می شود.
هر گرم طلا معادل ۱۰۰سوت است.
نرم افزارهایی که در بازار موجود است به گونه ای طراحی شده است که می توان گزارشات ارزش افزوده را هم از نرم افزار استخراج کرد و مستقیماً برای دارایی ارسال کرد.
طلافروش ها ممکن است تعویض طلا با طلا داشته باشند یعنی به جای پرداخت وجه نقد به اصطلاح تسویه طلایی داشته باشند.
استاندارد باستانی عیار طلا
در عصر باستان عدد۲۴ عدد قدرت مندی حساب میشده بنابراین عدد ۲۴ رابرای شمش خالص طلا استفاده می کردند.
برای عیار کردن طلا مانند شیرینی پزی، امروزه از ۲۴ پیمانه بهره می‌گیرند.
اگر ۱۸ پیمانه طلای خالص را با ۶ پیمانه فلزات دیگر که جمع آنها به ۲۴ برسد را باهم ترکیب کنیم طلا ۱۸ عیار بدست می آوریم.
اگر ۱۷ پیمانه طلای خالص را با ۷ پیمانه فلزات دیگر ترکیب کنیم طلای ۱۷ عیار بدست می آید.
اگر ۹ پیمانه طلای خالص را با ۱۳ پیمانه فلزات دیگر تریکب کنیم طلای ۹ عیار بدست می آوریم.
در قیمت گذاری عیار های مختلف طلا فقط ارزش فلز طلا محاسبه می شود و بهای فلزات دیگر اهمیتی در قیمت گذاری آن ندارد.
صنف طلا صنف باستانی دارای پیشینه چند هزار سال است که همچنان به سنتهای خود وفادار است و به دلیل همزاد بودن این صنف و پیدایش قوانین حسابداری قوانین موازی برای خود ایجاد کرده و حسابداری مخصوص خود حسابداری طلا فروشی را ایجاد کرده است.
طلا به دلیل ارزش وقیمت جهانی وتعیین کننده وضعیت اقتصادی هر کشور در پشت اقتصاد قرار دارد و فعالان این صنف راضی نمی شوند تا طلا سرمایه خود را با وجوه رایج کشور که دارای ارزش پایین تری است معامله کنند پس همچنان مانند زمان باستان طلا خود تهاتر میکنند و در ازای تحویل دادن طلا از طرف حساب خود طلب طلا میکنند به اینگونه معاملات معاملات پایاپای نیز گفته می شود که اصل حسابداری طلا فروشی به حساب می آید.
نرم افزارهای حسابداری طلافروشی
محاسبات حسابداری به دقت بالایی نیاز دارد و کوچکترین اشتباهی می‌تواند ضرر و زیان بالایی را برای صاحبان مشاغل به همراه داشته باشد. در گذشته از روش‌های سنتی برای محاسبات طلا فروشی استفاده می‌شد که مسلماً خطای انسانی و اشتباهات محاسباتی دور از انتظار نبود.اما امروزه سیستم های حسابداری این مشکل را حل کرده است و استفاده از نرم افزارهای حسابداری برای افزایش سرعت و دقت کار حسابداران می تواند راه گشا باشد.
حسابداری طلافروشی نیز با توجه به پیچیدگی‌ها و محاسبات متفاوتی که دارد، قطعاً در کنار یک حسابدار خبره به سیستم حسابداری مناسب نیاز دارد که با توجه به پیشرفت‌های صورت گرفته در این زمینه و طراحی نرم افزار حسابداری رایگان لازم است که مورد توجه قرار گیرد.
سخن پایانی
در پایان همان گونه که اشاره شد حسابداری طلا فروشی یکی از پیچیده ترین شاخه ها در رشته حسابداری است. و از اهمیت بالایی برخوردار است لذا حسابدار باید نهایت دقت و توجه خود را به کار گیرد. حسابداری طلا فروشی در گذشته بصورت سنتی و دستی انجام می شد ولی با افزایش تکنولوژی و پیشرفت روزافزون آن و افزایش نرم افزارهای حسابداری، کمک بسیاری به این صنف کرده است. زیرا طلا از اهمیت بالایی برخوردار است و یکی از دارایی های ارزشمند می باشد که با توجه به اهمیت بالای آن، نقش تعیین کننده ای در شرایط اقتصادی دارد.