مالیات مضاعف چیست؟

مالیات یکی از مهم ترین قوانین در هر کشور می باشد که مشمول حال بسیاری از افراد جامعه بوده و افراد مشمول ملزم به پرداخت آن هستند. قانون مالیات می تواند به رفاه حال شهروندان و افراد یک جامعه کمک شایانی نماید، بنابراین پرداخت آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. مالیات ها انواع و اقسام مختلفی دارند که یکی از آن ها مالیات مضاعف است.

به صورت کلی باید اشاره شود که مالیات مضاعف از جمله مباحث بسیار مهم و کاربردی در حوزه مالیاتی به شمار می آید و در سال های اخیر، این نوع از مالیات، نقش بسیار مهمی را در مباحث مالیاتی ایفا کرده است. در واقع مالیات مضاعف به این موضوع اشاره دارد که درآمد گذشته بسیاری از سازمان‌ ها و شرکت ‌ها مجدد بر اساس شرایط خاصی مشمول مالیات خواهد شد. در این مقاله از وب سایت دایاوو قصد داریم تا به بررسی موضوع مالیات مضاعف بپردازیم و اطلاعاتی را در این خصوص در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

مالیات مضاعف چیست؟

همان گونه که در بخش مقدمه این مقاله اذعان داشته ایم، مالیات مضاعف یکی از مباحث بسیار مهم در حوزه قوانین مالیاتی است. به صورت کلی مالیاتی که کسب و کارها و شرکت ها به دولت ها پرداخت می کنند، از بخشی از سود و درآمد کسب و کار حاصل می شود. به دلیل آن که دولت ابزار و امکاناتی را در اختیار افراد قرار داده است تا بتوانند این سود را به دست آورند و تمامی امکانات اولیه را در اختیار افراد جامعه قرار داده است. امکانات و ابزارها هزینه های هنگفتی را برای دولت رقم زده است که افراد نیز برای آن که چرخ مملکت بچرخد و این هزینه ها تا حدی جبران شود و همچنین صرف امور رفاهی جامعه گردد، باید مالیات را پرداخت نمایند.

در برخی از موارد و در شرایط خاص برخی از افراد ممکن است در سال دو بار مالیات پرداخت کند، در این حالت فرد مشمول مالیات مضاعف شده است. به عبارتی دیگر، زمانی که فرد در یک دوره زمانی به دو یا چند کشور مالیات می دهد، به اصطلاح فرد مشمول پرداخت مالیات مضاعف شده است. لازم ذکر است که مالیات مضاعف، به دلیل وضع قانون های مالیات در کشورهای مختلف به وجود آمده است. بنا به عبارتی دیگر، برخی از واحدهای اقتصادی که در کشورهای مختلف فعالیت دارند، باید چندین بار مالیات پرداخت کنند و در این حالت است که فرد مشمول مالیات مضاعف می گردد.

برای آن که این نوع از مالیات را بهتر درک کنید، یک مثال را خدمت شما عزیزان بیان می کنیم. تصور کنید که یک واحد اقتصادی یا یک شرکت و سازمان در کشورمان در حال فعالیت است. پس از چند سال شرکت و واحد اقتصادی تصمیم می گیرد که شعبه جدیدی را در یک کشور دیگر بر پا کرده و در کشور مربوطه نیز به فعالیت بپردازد.  بر اساس قوانین مالیاتی وضع شده در کشور ایران، این شرکت یا واحد اقتصادی ملزم به پرداخت مالیات مربوطه در پایان سالی مالی  به سازمان امور مالیاتی ایران می باشد.

حال از آنجایی که یکی از شعبه های این شرکت، در کشور دیگر نیز به عنوان یک واحد اقتصادی تلقی می گردد، باید به آن کشور نیز مالیاتی را پرداخت نماید. بنا به عبارتی دیگر، این شرکت در یک دوره مالی یکسان، دو بار مالیات پرداخت می نماید! به صورت کلی مالیات مضاعف برای بسیاری از سرمایه گذاران که در سطوح بین المللی فعالیت دارند، یک دغدغه بسیار بزرگ محسوب می شود. زیرا سرمایه گذار مربوطه ملزم به پرداخت مالیات به چندین کشور مختلفی خواهد بود که در آن فعالیت دارد!

نکات مهم درباره مالیات مضاعف:

در خصوص توضیحاتی که درباره مالیات مضاعف بیان شد، یک سری نکات کلیدی درباره این مالیات وجود دارد که در ادامه به آن اشاره می کنیم:

• به صورت کلی مالیات مضاعف، به مالیات بر درآمد اشاره خواهد داشت که دو یا حتی چندین بار بر یک منبع درآمد پرداخت می شود. (اگر واحد اقتصادی در چند کشور شعبه داشته باشد، ممکن است بیش از دو بار به کشورهای مختلف مالیات پرداخت نماید)
• مالیات مضاعف هنگامی به وجود می آید که بر درآمد هم در سطح شرکت و هم در سطح شخصی دریافت می گردد، این نوع از مالیات تقریبا مانند مالیات سود سهام در برخی از کشور ها می باشد.
• مالیات مضاعف همچنین به درآمد یکسانی اشاره دارد که دو کشور مختلف از آن دریافت می نمایند.
• بسیاری از افراد و منتقدان مالیات مضاعف اذعان دارند که این مالیات کاملا ناعادلانه است! از طرف دیگر نیز افرادی که با این مالیات موافقت دارند، بر آنند که بدون این مالیات سهام داران ثروتمند عملاً می توانند از پرداخت هرگونه مالیات بر درآمد اجتناب فرمایند.

انواع مالیات مضاعف:

مالیات مضاعف به صورت کلی به دو دسته مالیات مضاعف شرکتی و مالیات مضاعف بین‌المللی تقسیم خواهد شد. در زیر به بررسی هر کدام از انواع مالیات مضاعف خواهیم پرداخت.

مالیات مضاعف شرکتی:

مالیات مضاعف شرکتی بیشتر در خصوص شرکت ‌های سهامی مطرح می باشد و به نوعی با نام مالیات مضاعف شرکت ‌های سهامی شناخته خواهد شد. در این نوع از مالیات، شرکت ‌ها به عنوان اشخاص حقوقی جدا از سهام ‌داران خود در نظر گرفته می ‌شوند. از جمله نکاتی که در خصوص مالیات مضاعف شرکتی باید بدانید، به شرح زیر است:

• درآمد خالص یک سازمان و یا یک واحد اقتصادی مشمول مالیات بر درآمد می گردد و هنگامی که همان در آمد به عنوان سود سهام میان سهام ‌داران تقسیم می ‌شود، به صورت مجدد مشمول مالیات خواهد شد.
• مالیات مضاعف شرکتی تنها در کشور ایران به عنوان یک قانون شناخته نمی شود بلکه در بسیاری از کشورهای جهان نیز وجود دارد.

مالیات مضاعف در سطح بین‌الملل :

دسته دوم مالیات مضاعف، مالیات مضاعف در سطح بین‌الملل می باشد. به صورت کلی مالیات مضاعف بین‌المللی به شکل عمده در خصوص شرکت ها و واحدهای اقتصادی چند ملیتی می باشد که در چندین کشور دارای شعبه بوده و به فعالیت مشغول می باشند.  در واقع بر اساس تعاریفی که از مالیات مضاعف در بخش های قبل اذعان داشته ایم، واحدهای اقتصادی که چند ملیتی می باشند، باید علاوه بر مالیاتی که در کشور خود می پردازند، در کشورهایی که محل فعالیت آن ها است نیز مالیات بپردازند. در برخی از موارد مالیات ها به خصوص در کشورهای اروپایی به اندازه ای بالا و سنگین است که سرمایه گذاران را با خطر مواجه خواهد کرد و فعالیت اقتصادی آن ها مشمول فراز و نشیب های پی در پی خواهد شد.

تصور کنید که یک واحد اقتصادی سوئیسی در ایران یک شعبه از کسب و و کار خود را تاسیس نماید. این واحد اقتصادی بر اساس قانون مالیات ‌های مستقیم در ایران و قوانین مالیاتی در کشور سوئیس، وظیفه دارد، با توجه به درآمدی که کسب نموده است هم به اداره مالیات ایران و هم به اداره مرکزی سوئیس مبالغی را به عنوان مالیات پرداخت نماید.

مالیات مضاعف موضوع ماده ۱۸۰ قانون مالیات های مستقیم

مالیات مضاعف در ایران، موضوع ماده ۱۸۰​ قانون مالیات های مستقیم، می باشد. خوشبختانه در ایران قوانین نسبتا معقولی برای مالیات مضاعف در نظر گرفته شده است تا افراد را دچار ضرر و زیان های بسیار نکند. در واقع مالیات مضاعف موضوع ماده ۱۸۰ قانون مالیات های مستقیم در صورتی تحقق خواهد یافت که شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از کشور، نتواند اثبات نماید که به عنوان مقیم در یک کشور خارجی و در همان کشور، مالیات بر درآمد یک سال مالیاتی خود را پرداخته است.

در واقع افراد در ایران اگر دارای یک واحد اقتصادی چند ملیتی باشند و دیگر نخواهند به ایران مالیاتی را پرداخت کنند، باید اثبات نمایند که مالیات خود را در کشور مربوطه پرداخت کرده اند. اگر نتوانند این موضوع را اثبات کنند، آنگاه در چنین شرایطی، در کشور ایران نیز از او مالیات، اخذ خواهد شد و مالیات مضاعف، تحقق می یابد. از دیگر شرایط تحقق مالیات مضاعف موضوع ماده ۱۸۰ قانون مالیات های مستقیم، به شرح و توضیح زیر می باشد:

• اشخاص حقیقی که در سال مالیاتی که ادعا کرده اند مبلغ آن را در خارج از کشور پرداخت نموده اند، اگر در ایران دارای یک شغل باشند باید مالیات را نیز پرداخت نمایند.
• اشخص حقیقی که در سال مالیاتی که ادعا کرده اند، شش ماه متوالی یا متناوب یا بیشتر، در ایران سکونت داشته باشند، ملزم به پرداخت مالیات در ایران نیز خواهند بود.
• حضور شخص حقیقی در خارج از کشور در سال مالیاتی مورد ادعا، صرفا جهت انجام ماموریت یا امور درمانی و مصادیقی از این دست، بوده باشد.

قوانین معافیت و بخشودگی از مالیات مضاعف

ممکن است این سوال برای شما عزیزان به وجود بیاید که آیا مقررات و قوانینی در خصوص بخشودگی مالیات مضاعف در ایران وجود دارد؟! برای پاسخ به این سوال باید بیان شود که بله. معافیت های مالیاتی مضاعف در قانون مالیات مستقیم، به صورت معمول یک جانبه می باشد که برای مواردی به شرح و توضیح زیر خواهد بود:

1)اشخاص ایرانی که در خارج ایران اقامت دارند

• افرادی که در خارج از کشور زندگی می کنند، در صورتی مشمول معافیت از مالیات می شوند که در سال مالیاتی جاری در ایران شغلی نداشته باشند.
• بعلاوه افرادی که در خارج از کشور زندگی می کنند، اگر در سال جاری 6 ماه به صورت متوالی، در ایران سکونت نداشته باشند، نیازی به پرداخت مالیات ندارند.
• افراد مقیم کشورهای دیگر یا کسانی که در خارج زندگی می کنند، برای بخشودگی و معافیت از مالیات، باید از سفارت خانه گواهی دریافت کرده تا نماینده سیاسی شناخته شوند.

2)مالیات بر ارث

• اگر بخشی یا تمام دارایی های متوفی ایرانی، در خارج از کشور باشد؛ این گونه دارایی های فرد، مشمول مالیات مضاعف خواهد شد.
• به منظور جلوگیری از مالیات مضاعف، مالیات به کشور خارجی پرداخت خواهد شد.
• پس از پرداخت، میزان آن از مالیات فرد متوفی در ایران کسر خواهد شد.

3)اشخاص بیگانه

• اشخاص حقیقی بیگانه که جزء روسا و اعضای ماموریت های سیاسی خارجی در ایران می باشند؛ از دادن مالیات معاف هستند.
• بعلاوه روسا و اعضای سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن نیز از دادن مالیات مضاعف، معاف خواهند بود.

نکات مهم در خصوص معافیت و بخشودگی از مالیات مضاعف:

• یکی از موضوعاتی که سبب معافیت و بخشودگی مالیات مضاعف در کشور ایران خواهد شد، این است که کشور ایران، اقدام به امضای منع اخذ مالیات مضاعف در خصوصی مانند درآمد و سرمایه و .... با کشوری که مشمول مالیاتی در آن، فعالیت، سکونت، درآمد و سرمایه داشته، نموده باشد.
• یکی دیگر از راهکارهای بسیار مهم معافیت و بخشودگی مالیاتی در خصوص مالیات مضاعف در ایران برای اشخاص حقیقی ایرانی، بدین صورت می باشد که مقیم کشوری خارجی باشد و همچنین در این خصوص از نهادهای ذی صلاح ایران در خارج از کشور، تاییدیه ای مبنی بر پرداخت مالیات در سال مالیاتی در آن کشور داشته باشد. همچنین شایان ذکر است که اشخاص حقیقی ایرانی مقیم خارج در سال مالیاتی، بیش از 6 ماه متوالی یا متناوب، در ایران سکونت نداشته باشند و در سال مالیاتی، در ایران، دارای شغل نیز نباشند.

سخن پایانی:

در این مقاله از وب سایت دایاوو سعی کردیم تا به بررسی مالیات مضاعف بپردازیم و اطلاعاتی را در این خصوص در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. بنابراین شما نیز می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت ما مراجعه کرده و یا با کارشناسان مربوطه در این خصوص مشورت فرمایید.