نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی و حقوقی چقدر است؟

مالیات بر درآمد اتفاقی در بودجه اکثر کشورها پیش بینی شده و اخیراً در بودجه کشورمان نیز لحاظ شده است. بر اساس مفاد ماده 119 قانون مالیات های مستقیم، درآمد اتفاقی به درآمد نقدی یا غیر نقدی اطلاق می شود که اشخاص حقیقی یا حقوقی به صورت رایگان یا از طریق معاملات محاباتی (معاملات با ارزش غیر واقعی و مبالغ کم) یا به اشکال دیگر به دست می آورند. مالیات اضافی برای جایزه از شخص دریافت می شود. همچنین در صورتی که شخصی در ازای چیزی به شخصی پول بدهد یا کسی برنده جایزه قرعه کشی شود، ذینفع این مالیات را می پردازد. این درآمد جانبی اگر نقدی باشد به قیمت روز مشمول مالیات می شود و اگر غیر نقدی باشد مشمول مالیات می شود. در این مورد ما این مقاله را آماده کرده ایم که می توانید بر اساس آن بررسی کنید.

درآمد اتفاقی چیست؟

طبق ماده 119 قانون مالیات های مستقیم، درآمد اتفاقی عبارت است از درآمد نقدی یا غیر نقدی که اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت رایگان، از طریق معاملات دوستانه، به نام جوایز و غیره کسب می کنند. به همین دلیل هدایا اعم از معوض یا غیر معوض ممکن است درآمد جانبی محسوب شود. تعریف مورد نیاز:

معامله محاباتی: کلمه محاباتی به معنای کمک، ﯾﺎﺭﯼ، توزیع چیزی است. در اینجا منظور از معامله محاباتی، معامله ای است که شرایط معامله را با ارزش غیر واقعی تسهیل می کند.

هبه: طبق قانون مدنی، هبه عقدی است که در آن شخصی بدون اجرت به دیگری مالی می دهد. دو نوع هبه وجود دارد: معوض و غیرمعوض.

مالیات بر درآمد اتفاقی به چه معناست؟

درآمد اتفاقی طبق قانون مالیاتی ایران مشمول مالیات است. مالیات بر درآمد اتفاقی نوعی مالیات مستقیم است و در دسته مالیات بر درآمد قرار می گیرد. این نوع مالیات زمانی وضع می شود که شخصی (اعم از شخص حقیقی یا حقوقی) سهواً هدیه ای از شخص دیگری را بدون غرامت بپذیرد یا درآمد نقدی یا غیر نقدی کسب کند، مثلاً با پذیرش هدایا یا جوایز یا از طریق معاملات محاباتی حاصل خواهد شد.

بررسی لایحه اصلاح قوانین مالیاتی مستقیم

معافیت‌ های مالیاتی درآمد اتفاقی

بر اساس ماده 127 قانون مالیات های مستقیم، مالیات بر درآمد اتفاقی زیر بدون مالیات قابل پرداخت است:

1.اگر شخصی از طریق کمک های نقدی و غیر نقدی از موسسات خیریه یا عام المنفعه در وزارتخانه ها، شرکت ها یا ارگان های دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی و شهرداری ها درآمد داشته باشد یا به عبارتی از آنها کمک دریافت کند، نیازی به پرداخت مالیات ندارد. به عنوان مثال، افرادی که تحت حمایت سازمان های بهزیستی هستند.

2. درآمد حاصل از صادرات، تولید و خرید محصولات کشاورزی مشمول سیاست های تشویقی ملی بوده و مشمول مالیات نمی شود.

3. از کمک های اهدایی خسارت‌ دیدگان سیل، زلزله، جنگ، آتش سوزی و غیره مالیات بر درآمد اتفاقی اخذ نخواهد شد. به عنوان مثال وجوهی که از طریق سازمان های هلال احمر یا سایر اشخاص حقوقی و حقیقی به قربانیان منتقل می شود.

مثال برای مالیات بر درآمد اتفاقی

فرض کنید یک شخص حقوقی (به عنوان مثال یک شرکت) به دلیل وضعیت نقدینگی و زیان های تجاری، کمک مالی دولتی (همانند درآمد اتفاقی) دریافت می کند، اما در عین حال متحمل زیان عملیاتی می شود. در این صورت تیم مالیاتی رسیدگی کننده باید درآمد جانبی را از درآمد شرکت تفکیک کرده و بدون در نظر گرفتن سود و زیان، بر درآمد اتفاقی به نرخ 131 قانون مالیات های مستقیم مالیات دهند. مخارج، تأیید درآمدها و هزینه های عملیاتی و غیر عملیاتی قابل توجه (البته غیر از درآمدهای جانبی) است.

در این صورت شرکت مورد نظر طبق ماده 156 قانون مدنی دارای دو برگه تشخیص عملکرد در طول یک سال مالی خواهد بود. فرم شناسایی زیان (بیانیه نتایج) و فرم تعیین مالیات بر درآمد همراه.

با توجه به این مثال نتیجه می‌گیریم که بر اساس رأی شورای عمومی دیوان عدالت اداری، هر درآمدی که عایدی محسوب شود مشمول مالیات ماده ۱۳۱ قانون مدنی است که به صراحت قانونگذار تعیین کرده است، نرخی که قانون گذار مالیات های مستقیم تصویب کرده است.

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی

در فصل ششم از فصل سوم قانون مالیات های مستقیم (مالیات بر درآمد) به مالیات بر درآمد اتفاقی اشاره شده است. منابع مالیات بر درآمد اتفاقی هرگز ذکر نشده است و در آمار سالانه اداره کل امور مالیاتی کشور به چشم نمی خورد. در این قسمت از مقاله می خواهیم در مورد نرخ های مالیاتی که با مالیات بر درآمد همراه است به شما بگوییم. نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی برای اشخاص حقیقی، نرخ مقرر در ماده 131 قانون مدنی است و برای اشخاص حقوقی نرخ 25 درصد مشمول ماده 105 ق.م.م مصوبه 201/14302 شورای عالی مالیاتی مورخ ۱۳۸۸/۰۸/۰۳می باشد.

مواد مالیات بر درآمد اتفاقی

اجزای مالیات بر درآمد اتفاقی را در این بخش از مقاله ذکر خواهیم کرد. بر اساس مفاد فصل سوم مالیات بر درآمد و فصل ششم قانون مالیات های مستقیم، مقررات مالیات بر درآمد به شرح زیر است:

ماده 119 - هرگاه شخص حقیقی یا حقوقی از طریق بلاعوض یا دوستانه یا نامهای مشابه درآمد نقدی یا غیر نقدی مجانی یا غیر نقدی به دست آورد مالیات جانبی را به نرخ مقرر در ماده (131) این قانون می‌پردازد.

ماده 120 درآمد مشمول مالیات این فصل از 100 درصد درآمد حاصله اخذ می شود و در صورتی که غیر نقدی باشد طبق مقررات به قیمت روز محاسبه می شود. برای اموالی که قیمت معامله آن طبق مقررات ماده 64 این قانون تعیین شده است، قیمت معامله مبنای محاسبه مالیات قرار می گیرد.

تبصره - در مورد غرامت یا هبه، درآمد مشمول مالیات این فصل، به استثنای موارد مقرر در ماده (63) این قانون، مابه التفاوت ارزش مبادله ای است که طبق مقررات این ماده نسبت به مالیات تعیین می شود.

ماده 121: از نظر مالیاتی صلح با خیال فسخ و شرایط هبه با حق تجدیدنظر قطعی است ولی در صورتی که از تاریخ معامله بیش از شش ماه گذشته باشد باطل یا کاهش می یابد و یا تجدید نظر، وجوهی که به عنوان مالیات بر اساس این فصل جمع آوری شده است، مسترد خواهد شد. در این صورت در صورتی که در فاصله زمان شروع قرارداد تا فسخ یا انتقال از سود خود استفاده کند مشمول مالیات این فصل خواهد بود.

ماده 122 - در هنگام تسویه مالی، اگر سود مادام العمر یا برای مدت معین به ذی نفع یا شخص ثالث منتقل شود، ارزش مال بر اساس مجموع ارزش واقعی در تاریخ ذینفع محاسبه می شود. این منبع مالیات در زمان تسویه حساب در تاریخ فوق می باشد.

تبصره : در صورتی که انتقال قبل از تاریخ سود صورت پذیرد، قیمت در اسناد منبع مالیاتی انتقال دهنده لحاظ و طبق این فصل مشمول مالیات خواهد بود. اما در نهایت ماخذ مالیات انتقال گیرنده حتی اگر قرار باشد سود ملک به وی منتقل شود، مابه التفاوت قیمت ملک مندرج در حکم مذکور با مبلغ پرداختی وی در سند خواهد بود.

ماده 123. در صورتي كه منافع اقتصادي به طور دائم يا موقت بدون عوض به كسي منتقل شود انتقال گيرنده مكلف است ماليات سود آن سال را در سال بعد بپردازد.

ماده 124 - اگر مال وصیت شده متعلق به ورثه باشد مالیات بر ارث و اگر مال غیر وارث باشد مالیات این فصل پرداخت می شود.

ماده 125. از نقل و انتقالاتی که طبق مقررات فصل مالیات بر ارث مشمول مالیات می شود مالیات این بند تعلق نمی گیرد.

ماده 126. صاحبان واحدهای درآمدی موضوع این فصل مکلفند هر سال قبل از پایان اردیبهشت ماه سال بعد نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی در خصوص مزایای موضوع ماده 123 این قانون و در سایر موارد در صورت کسب درآمد از آن تاریخ اظهارنامه مالیاتی را تسلیم نمایند و یا با تسلیم اظهارنامه حداکثر ظرف سی روز منفعت را به مراجع مالیاتی ذیربط گزارش و مالیات متعلق را پرداخت نماید. در صورتی که معامله در دفاتر اسناد رسمی انجام و مشمول مالیات شود، الزام به ارائه اظهارنامه منتفی است.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی برای مبالغ مختلف متفاوت است، مبلغ زیر 50 میلیون تومان 15 درصد، مبلغ بین 50 میلیون تومان 100 میلیون 20 درصد و مبلغ بالای 100 میلیون تومان 25 درصد است. اکنون بهتر است با مثالی به نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی بپردازیم تا بتوانید در شرایط مختلف این مبلغ را به راحتی محاسبه کنید. فرض کنید شرکتی ظرف یک سال یک خودروی رایگان به عنوان هدیه دریافت کند. قیمت این خودرو 800 میلیون ریال است. با افزایش تولید شرکت، سازمان دولتی نیز 300 میلیون به او می دهد.

در این مثال مبلغی که شرکت در نتیجه افزایش تولید از سازمان دولتی دریافت می کند مشمول مالیات نبوده و از مالیات بر درآمد جانبی معاف است. حال باید مالیات بر درآمد جانبی ارزش خودرو را که 800.000.000 است به صورت زیر محاسبه کنیم:

500,000,000 * 15% = 75,000,000
300,000,000 * 20% = 60,000,000
75,000,000+60,000,000= 135,000,000 ریال

تعهدات مودیان مالیات بر درآمد اتفاقی

مودیان مالیات بر درآمد اتفاقی مشمول تعهدات مقرر در مواد 126 و 123 قانون مالیات های مستقیم هستند.طبق ماده 123 قانون مدنی، شخصی که به طور دائم یا موقت از دیگری منفعت مالی دریافت می کند، مکلف است در سال بعد سالانه مالیات آن را بپردازد. مشمولان مالیات بر درآمد اتفاقی طبق ماده 126 قانون مدنی مکلفند اظهارنامه مالیاتی خود را طبق ماده 123 قانون مدنی تا پایان اردیبهشت هر سال و در سایر موارد تا پایان سال تسلیم کنند. درآمد یا مزایای یک ماه بعد از تاریخ وصول به ادارات مالیاتی ذیربط تسلیم و مالیات مربوط پرداخت خواهد شد.

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی برای اشخاص حقوقی و حقیقی

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی برای اشخاص حقیقی براساس نرخ مقرر در ماده 131 قانون مالیات های مستقیم خواهد بود. برای اشخاص حقوقی نرخ مالیات طبق ابلاغیه شماره 230/97/158 مورخ 24 بهمن ماه 1397، نرخ مالیاتی مقرر در ماده 131 قانون مدنی است. در زیر به بررسی نرخ مالیات بر درآمد برای اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی می پردازیم.

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی

قبلاً گفتیم که نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی بر اساس نرخ مالیاتی مقرر در ماده 131 قانون مدنی محاسبه می شود. بر اساس مفاد این ماده به استثنای نرخ‌ های مالیاتی جداگانه مقرر در این قانون، نرخ‌ های مالیات بر درآمد برای اشخاص حقیقی به شرح زیر است:

• میزان درآمد از 500 بیشتر نباشد.000,000 ریال مالیات سالانه 15 درصد.
• برای درآمد مازاد بین 500,000,000 تا 1,000,000,000 ریال، نرخ مالیات سالانه 20 درصد است.
• نرخ مالیات سالانه 25% بر درآمد مازاد 1,000,000,000 ریال است.

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی

نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی، نرخ مالیاتی مقرر در ماده 131 قانون مدنی ابلاغی شماره 158/97/230 مورخ 24 بهمن ماه 1397 می باشد.

طبق ماده 105 قانون مدنی، برای فعالیت های انتفاعی اشخاص حقوقی، جز در مواردی که در این قانون نرخ های جداگانه ای پیش بینی شده باشد، نرخ مالیاتی معادل 25 درصد اعمال می شود. زیرا ماده 119 قانون مدنی مقرر می دارد که نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی شخص حقوقی مشمول مقررات کلی ماده 105 قانون مدنی نیست و بر اساس درآمد شخص حقوقی مشمول سه برابر شدن درآمد شخص حقوقی اخذ می شود. نرخ مالیات مقرر در قانون مدنی مالیات. ماده 131 قانون مدنی تنظیم شده است (15٪، 20٪ و 25٪).

نتیجه گیری

با بررسی قوانین مربوط به مالیات بر درآمد اتفاقی به این نتیجه می رسیم: بر اساس مفاد ماده 119 قانون مالیات های مستقیم، در صورتی که شخص حقیقی یا حقوقی از طریق معاملات محاباتی، درآمد نقدی یا غیر نقدی، جوایز یا سایر حقوق مالکیت و غیره شخص را به طور رایگان کسب کند، این درآمد مشمول مالیات اتفاقی می باشد. در صورتی که درآمد حاصل از کمک ها یا کمک های موسسات خیریه، سازمان های دولتی، مشوق های دولتی و جمعیت های هلال احمر به آسیب دیدگان بلایای طبیعی باشد، از این مالیات معاف است.